આરોગ્ય.કૉમ - ગુજરાતી

Article Index
તમારા બાળકને ધવરાવવુ
ઘટ્ટ ખોરાકને વપરાશમાં લાવવો
All Pages

જીવનના પહેલા વર્ષમાં વૃદ્ધિ અને વિકાસ સૌથી વધારે ઝડપથી થાય છે. શરૂઆતના ચાર મહિનામાં સાધારણપણે બાળકનુ વજન સ્તનપાન કરાવવાથી બમણુ થાય છે અને તેના જન્મ વખતનુ વજન કરતા તેના પહેલા જન્મદિવસે તે ત્રણ ગણુ થઈ જાય છે. આ અદભુત વિકાસ માટે પુરતી કેલરી અને પૌષ્ટીક ખોરાક શિશુ માટે જરૂરી છે. સારૂ પોષણ અને પ્રેમાળ વાતાવરણની સાથે સામાન્ય વિકાસ માટે આ બાયધરી આપે છે. તમારા બાળકને તે જ પૌષ્ટીક તત્વો જરૂરી છે જે તમારા માટે છે, જેવા કે પ્રોટીન, કાર્બોહાઈડ્રેટ, ચરબી, પાણી, વિટામીન અને ખનિજ. ૪૦થી વધારે જુદાજુદા પૌષ્ટીક તત્વો તમારા બાળકની સ્વસ્થ વૃદ્ધી અને વિકાસ માટે જરૂરી છે. પહેલાના થોડા દિવસો માટે અવધિ પુરી કરેલા બાળકો પાસે પૌષ્ટીક તત્વોનો સંગ્રહ પર્યાત્પ છે, ખાસ કરીને પાણી. બીજે અથવા ત્રીજે દિવસે તમારા બાળકને કેલરી, પાણી અને પૌષ્ટીક તત્વોની જરૂર છે.

જન્મથી ૪ મહિના.
માતાનુ દુધ અને કૃત્રિમ.
માતાનુ દુધ બાળકો માટે સૌથી ઉત્તમ છે, પણ આ કદાચ કેટલીક સ્વાસ્થયની સમસ્યાઓવાળા માટે શક્ય નથી અથવા એવી કેટલીક માતાઓ માટે જેને કામ ઉપર પાછા જવુ છે. નવી માતાઓ જેમને કામ ઉપર પાછા જવુ છે, તે ઘણીવાર સ્તનપાનને કૃત્રિમ (પાવડરના દુધ)ની સાથે ભેગુ કરે છે.

પાલનપોષણ કરનારી માતાને સાધારણપણે દરેક દિવસ માટે વધારાની ૫૦૦ કિલોકેલરીની જરૂર પડે છે અને તેની સાથે ૨૦ ગ્રામ પ્રોટીન અને ૪૦૦ મિલીગ્રામ વધારાનુ કેલ્સીયમ. આમાં દુધનો એક પ્યાલો ભરીને આપી શકાય, એક માંસનો મોટો ટુકડો આપીને અને એક ઇંડુ અથવા રોટીનો ટુકડો. જેને પ્રવાહીની જરૂર છે તેણે ઘણુ બધુ પાણી પીવાથી મદદ મળશે.

સ્તનપાન કરાવવાથી થતા ફાયદાઓ

• તમારા બાળક માટે માતાનુ દુધ સૌથી સારા પૌષ્ટીક દ્રવ્યનુ મિશ્રણ છે.
• માતાનુ દુધ ભાગોનુ બનેલુ છે, જે તમારા બાળકને વિષાણુથી અને બેકટેરીયાથી બચાવીને સુરક્ષિત રાખે છે, કારણકે છેલ્લા કેટલાક અઠવાડીયાથી તમારૂ બાળક રોગોનો પ્રતિરોધ ધીમેથી કરે છે. માતાનુ દુધ પીતા બાળકોએ બતાવ્યુ છે કે તેઓને પેટના આતરડાની ગડબડ અને ઝાડાની સામે સુરક્ષા આપે છે.

સ્તનપાન કરવાથી થતા ગેરફાયદાઓ

• બાળકોને હાનિકારક વિશિષ્ટ પ્રકારના પદાર્થ માતા તરફથી મળે છે, જો માતા દવા, દારૂ અને કેફીન લેતી હોય (તે છતા માતા તેના કેફીન અને દારૂના વપરાશ ઉપર સરળતાથી નિયંત્રણ લાવે અને ફક્ત ડૉકટરોની સલાહ લીધા પછી દવા લ્યે.)
• બીજુ કામ કરતી વખતે આ સરળ છે કે બાળકના મોઢામાં બાટલી મુકી ધ્યે, તેને બદલે બાળકને પ્રેમ અને ધ્યાન આપે જેની બાળકને જરૂર છે.

"મોઢામાં બાટલી" એક બહુ ગંભીર સમસ્યા છે, જેનુ પરિણામ જ્યારે બાળકોને બાટલી સાથે સુવડાવતી વખતે આવે છે. બાળક મોઢામાં બાટલી રાખીને કદાચ સુઈ જાય. પરિણામમાં વ્યાપક દાતોનુ સડવાનુ થાય કારણકે ત્યા દુધમાં પ્રાકૃતિક ખાંડ જે બાળક સુતુ હોય ત્યારે તેના દાતમાં જાય છે.

સ્તનપાન કરવાનો સમય
નવા જન્મેલા શિશુના પેટની ક્ષમતા ૧/૪ કપ અથવા ૩ કલાક કરતા ઓછી છે. બાળકોને પહેલા થોડા અઠવાડીયામાં તેના અનિયમિત સમયને લીધે ભુખ લાગે છે અને જેવી રીતે તેઓ મોટા થાય છે અને વધારે નિયમિત થાય છે એટલે સ્તનપાનનો મધ્યમ ગાળો વધતો જાય છે.

પાણી
મોટા બાળકો અને વયસ્કર લોકોની જેમ શિશુઓને રોજ પાણી અને દુધ જોઇએ છે. શરીરમાંથી કચરાને દુર કરવા માટે આ પ્રવાહીના મુત્રનુ ગઠન બનાવવા માટે જરૂરી છે. બાળકનુ વજન ૧૮ પાઊંડ થાય ત્યાં સુધી ૧/૩ કપ પ્રવાહી શરીરના વજનના દર એક પાઊંડ માટે આપવુ જરૂરી છે. ભારે વજનમાં ઓછા પ્રવાહીની જરૂર પડે છે. ૧૨ પાઊંડના વજનના બાળક માટે ઉદાહરણ તરીકે દરેક દિવસ ૪ કપ પ્રવાહીની જરૂર છે. આમાંથી ઘણુ માતાનુ દુધ અથવા કૃત્રિમ ગરમ રૂતુને કારણે ઘણા બાળકોને વધારે પડતા પાણીની જરૂર પડે છે.

વિટામિન અને ખનિજની પુરવણી
માતાનુ દુધ અને વ્યાપારના સુત્રોમાં સામાન્ય શિશુઓ માટે પુરતો વિટામિન અને ખનિજનો જથ્થો છે. તે છતા માતાના દુધ અને કૃત્રિમ દુધમાં ઘણી વિટામિન સી ની ઓછી માત્રા છે, પણ તે બાળકની જરૂરીયાત માટે પુરતી છે. સામાન્ય રીતે માતાના દુધમાં વિટામિન્સ અને ખનિજ સારી રીતે એક રસ થયેલા છે અને શિશુ માટે તે વાપરવામાં આવે છે. એક સંપુર્ણ પરિપક્વ બાળક જેની માતા સારી રીતે પોષણકારક છે, જેના જન્મની સાથે લોઢાનો જોઇએ તેટલો વધારે પુરવઠો છે જે લગભગ છ મહિના સુધી ચાલશે.

આકડી
ઘણા બાળકો સ્તનપાન કર્યા પછી અત્યંત શોકથી રડે છે. એમાંથી કેટલાક ઉલ્ટી પણ કરે છે. આકડી આવવાનુ કારણ બાળકે કાંઇ ખાધુ હોય અથવા માતાએ કાંઈ ખાધુ હોય, જે તેના દુખમાં દેખાય છે. વધારે પડતા બાળકો ધાંધલીયા થઈ જાય છે અથવા કેટલીક વાર પેટમાં દુખાવાને લીધે રડે છે. કેટલીક આરામ આપનારી કલાત્મક રીતો કરો જેવી કે બાળકને ઝુલામાં બેસાડવુ અથવા તેની સાથે વાતો કરવી અથવા ધીમેથી તેના માટે ગાયન ગાવુ.

પ્રેમાળ વાતાવરણ
નાના બાળકોને જ્યારે તેના માતાપિતા માનસિક રીતે તણાવમાં હોય છે અથવા આરામમાં હોય છે તેની જાણ થાય છે. એટલે તમારા બાળકને સ્તનપાન કરાવતી વખતે આરામદાયક વાતાવરણ હંમેશા બનાવવુ. એ બહુ મહત્વનુ છે કે માતાપિતા કુટુંબ માટે એવા નિર્ણય લ્યે જે ઉચિત છે. ગમે તે સ્તનપાન કરાવવાની પદ્ધતી તમે પસંદ કરો, જેની બાળકને જરૂર છે, તે પ્રેમાળ વાતાવરણમાં થાય, બાળકને નજીકની હુફાળી જગ્યામાં રાખો, તેનો સ્પર્શ કરો, તેને ડોલાવો અને સ્તનપાન કરાવતી વખતે તેની સાથે વાતો કરો. આ નાજુક શારિરીક સબંધ સિવાય બાળકો મોટા થવામાં અને વિકસિત થવામાં નિષ્ફળ થાય છે.